De befaamde Leidse boekhandel Kooyker bestaat deze maand 160 jaar. Dit jubileum wordt gevierd met een speciale uitgave van een verhaal van Maarten Biesheuvel.
In 1863 kwam de Amsterdammer Cornelis Kooyker naar Leiden om een boekhandel te openen. Eigenlijk gaat de geschiedenis nog verder terug, want hij nam een bestaande winkel over. Sindsdien zijn er veel eigenaars en fusies geweest.
Na 125 jaar verhuisde Kooyker van de Nieuwe Rijn naar de Breestraat. Het ging niet altijd goed. In 2014 ging boekhandelketen Polare, waar Kooyker toen onder viel, failliet.
Sinds 2014 runt Willeke van der Meer boekhandel Kooyker in de Breestraat. “Ik ben hier begonnen in 1988 als jongste bediende, leerde het vak en nam in 2014 de zaak over als (mede) eigenaar”. Van der Meer is wel even weggeweest tussen 2006 en 2014 en werkte in Heemstede. “Maar Leiden trok, dit is mijn stad én mijn lezerspubliek”. in 2015 verhuisde ze naar een kleiner pand in de Breestraat. ,,Sindsdien gaat het ons goed’’, zegt ze tegenover blog schuurman1942. ,,Het is een overzichtelijk en sfeervol pand. We hebben intensief contact met lezers en er komen geregeld schrijvers op bezoek.’’
Ter gelegenheid van het jubileum heeft Van der Meer een boekje laten maken met een nog niet eerder gepubliceerd verhaal van Maarten Biesheuvel. vanaf zaterdag 14 oktober – zolang de voorraad strekt – is het unieke boekje gratis aan de klanten meegeven.
Veranderingen
De meeste ingrijpende verandering was voor haar de digitalisering van een groot deel van de selectie, vertelt ze tegen schuurman1942. “Hadden wij vroeger schappen vol van vakliteratuur over onderwerpen als geneeskunde en rechten, die (gedrukte) literatuur verdween uit onze schappen door digitalisering. ‘En corona? “Dat was een lastige tijd, moeilijk om het hoofd boven water te houden, maar de terugslag zijn we echt te boven”. ‘Wordt er minder gelezen, dan vroeger?’ Van der Meer: “Echt niet, er wordt nog steeds veel gelezen en ook steeds meer door jonge mensen”. “Je had die rij mensen eens moeten gezien die er stond op de presentatie avond van het laatste boek van Francine Oomen. Er is ook een groeiende belangstelling voor boeken in het Engels.
Heb je veel concurrentie te duchten van online boekverkopers zoals bol.com? “Dat valt best mee hoor. De meeste Leidenaren hebben goed in de gaten dat online koop de doodsteek is voor de lokale boekhandelaar.. Een besteld boek bij ons kan ook de volgende dag aan huis geleverd worden, en per fiets.”
Volgens de Facebookpagina Langs Leidse Straten bestaat de zaak in feite nog veel langer en zou zelfs meer dan 200 jaar oud zijn.” Dit jaar bestaat boekhandel Kooyker 160 jaar. En dan ga ik voorbij aan allerlei samenwerkingen, overnames (Ginsberg, Selexyz, Polare enzo) en volgens mij zelfs een paar jaar afwezigheid in Leiden. We houden het gewoon op 160 jaar. Een enorm lange tijd! In 1863 kwam Amsterdammer Cornelis Kooyker naar Leiden en de Kooyker-boekhandel was een feit. Maar eigenlijk gaat de geschiedenis van de boekhandel nog veel verder terug. Want in 1863 begon Kooyker niet een nieuwe boekhandel, maar nam er eentje over.
Op 2 november 1863 maakte de weduwe van Jan Willem Brouwer – Anna Adriana Schultz – in de krant bekend, dat zij de boek- en papierhandel en de leesbibliotheek heeft overgedaan aan Cornelis Kooyker. En het gaat dan om het pand Nieuwe Rijn Wijk VII, no. 22, en dat is tegenwoordig nummer 16. Zij heeft de boekhandel nog best lang gerund, nadat haar man in 1850 was overleden. Het was Jan Willem Brouwer die de boekenzaak verhuisde van de Vismarkt – wijk IV, no 57 – naar de Nieuwe Rijn.
Maar ook Brouwer begon niet een nieuwe boekhandel, maar nam een bestaande zaak over van Andries Boucher (ook wel Bosse). Althans, ook weer van de weduwe: Jannetje Groeneschey. Dat was in 1836, drie jaar nadat haar man was overleden. Boucher was oorspronkelijk eerder een boekbinder, maar verkocht in 1803 al bijbels en dat soort boeken. Op dat moment zat hij nog op de Langebrug. Maar in 1815 zit hij met zijn zaak in het al genoemde pand aan de Vismarkt en dan staat hij toch bekend als een echte boekhandelaar.
Hoe precies boekbinder Boucher een boekhandelaar werd, kan ik niet zeggen. Misschien nam ook hij weer een bestaande boekhandel over. En gaat de geschiedenis nog verder terug. Maar nu, na een kort onderzoekje, kun je toch al vaststellen dat weliswaar de periode-Kooyker in 1863 begint, maar dat de geschiedenis van deze boekhandel nog minimaal zo’n 60 jaar verder terug in de tijd gaat.”
(De foto is een detail uit een foto van Jan Goedeljee van eind 19e eeuw. We zien Nieuwe Rijn 16 met de boekhandel van Kooyker.)
