Sinds de komst van mobiele netwerken, is bereik in gebouwen een issue. Ontelbare gesprekken komen niet tot stand of belanden in de voicemail, omdat er niet voldoende radio signaal is. Veel mensen weten nog goed dat voor het raam staan of zelfs het raam open doen een prima oplossing was. Met de komst van 5G hopen we dat deze problemen een keer worden opgelost. Of dat zo is, leest u in dit artikel.
Laten we met het slechte nieuws beginnen: op dit moment wordt de dekking in veel gebouwen juist slechter. Dat ligt niet aan de mobiele netwerken, maar aan het feit dat er steeds meer warmtewerend glas wordt toegepast. Dit moderne glas is te herkennen aan de blauwe kleur. Deze kleur komt van metaalcoating, waarmee een goede warmte isolatie wordt gerealiseerd. Helaas werkt deze isolatie ook uitstekend voor radiosignalen, zodat binnen bellen nagenoeg onmogelijk is. Niet alleen in nieuwbouw, maar ook bij verduurzaming van bestaande gebouwen worden veel glazen gevels toegepast. Na de renovatie is het
mobiel bereik een stuk minder. Zelfs als er een zendmast voor de deur staat, kan het signaal binnen nog te zwak zijn. Modern A+++ glas heeft 3 lagen glas met metaalcoating, waardoor radiosignalen zelfs tot een miljoen keer verzwakt worden. Geen wonder dat het dan niet meer werkt.
WiFi als oplossing?
Een deel van de gebouwen is voorzien van een indoor antenneoplossing, waarmee een of meerdere operators ook goede dekking hebben in het pand. Voor veel zakelijke communicatie is het belangrijk dat men bereikbaar is. Bijna alle kantoorpanden hebben ondertussen WiFi, maar als gast ben je niet altijd welkom op het netwerk. Ik ken veel organisaties waarbij toegang tot de WiFi voor externen of gasten niet is toegestaan. Bellen via het WiFi is niet een makkelijke oplossing, omdat dit ook nog afhankelijk is van het toestel en de instellingen van de operator. Daarnaast zijn lang niet alle WiFi netwerken ingericht om spraak zonder
storing af te handelen. Een WiFi netwerk voor spraak heeft veel meer zenders nodig, dat is niet overal uitgerold.
Multi-operator dekking
In het verleden was het makkelijker: als de organisatie koos voor een bepaalde operator, werd als onderdeel
van het contract ook de dekking van die operator geregeld. Soms met een zendmast vlakbij of met een indoor antenne systeem (ook bekend als DAS – Distributed Antenna System). In het hele pand worden dan onopvallende antennes geplaatst, die met heel weinig zendvermogen voor dekking zorgen (zie afbeelding van antenne aan het plafond).
Dekking van een mobiele operator is vaak niet meer voldoende, omdat tegenwoordig in elk gebouw mensen werken met abonnementen van verschillende operators. Bij overheidsorganisaties zijn veel verschillende mensen actief, bij universiteiten komen studenten met verschillende SIM- kaarten en ook bij grote organisaties zijn medewerkers met verschillende achtergronden werkzaam.
Inkoppeling operators
Veel gebouweigenaren hebben de afgelopen jaren geprobeerd om een indoorsysteem te bouwen, waarop meerder operators inkoppelen. Dat is vaak problematisch geweest, omdat er door operators hoge eisen worden gesteld aan het indoorsysteem. Daarnaast is het belang van de gebouweigenaar niet hetzelfde als het belang van de mobiele operator. Sommige gebouweigenaren kregen te horen dat de mobiele operator geen interesse had om in te koppelen, bijvoorbeeld omdat er niet genoeg gebruikers in het pand zaten of omdat het budget van de operator niet voldoende was voor dit jaar. Zelfs als medewerking wordt toegezegd, duurt het soms meer dan een jaar voordat een operator inkoppelt op een DAS systeem.
In Engeland is al jaren een standaard specificatie voor indoorsystemen (het JOTS), wat acceptatie van een indoor systeem door operators veel makkelijker maakt. Door brancheorganisatie BTG is de afgelopen jaren hard gewerkt om ook een indoor specificatie te maken voor de Nederlandse markt. Dit is met alle operators afgestemd, inclusief een proces hoe een operator gaat inkoppelen. Deze DITS (Dutch operators Indoor Technical Specification) gaat alleen over passieve antenne systemen. Voor de inkoppeling van operators moeten zij zendapparatuur plaatsen, met een omvang van meestal een of twee computerkasten. Daarnaast moet er ook een glasvezelverbinding worden gerealiseerd. De radioplanning en configuratie van zo’n systeem moet ook goed worden gedaan. De totale investering is aanzienlijk, al snel 50.000 tot 100.000 euro per operator.
Passief of Actief DAS
Er zijn verschillende soorten indoor systemen. Bij een klein gebouw is een passief systeem voldoende, een systeem wat vooral bestaat uit coaxkabels en antennes. Bij een passief DAS is de maximale kabelafstand ongeveer 100 meter, daarboven blijft er niet genoeg signaal over. Grote gebouwen hebben een actief DAS systeem nodig, waarbij door het gebouw versterkers of kleine zenders worden geplaatst. Als er meerdere technische IT ruimtes zijn in een gebouw, is het gebouw meestal ook te groot voor een passief DAS. Actieve DAS systemen zijn fors duurder, maar soms wel noodzakelijk. Bij actieve DAS systemen worden zenders geplaatst met het formaat van een forse WiFi access point (zie afbeelding). Gelukkig kunnen deze ook boven het plafond worden weggewerkt en met een platte antenne bijna onzichtbaar worden geïnstalleerd.
Voor actieve DAS systemen is nog geen overeenkomst met operators in Nederland, maar er zijn wel veel grote actieve DAS installaties in Nederland waar alle operators zijn ingekoppeld. Door de komst van 5G en hogere frequenties worden actieve DAS systemen wel steeds relevanter. De technische ontwikkeling blijft ook de komende jaren doorgaan, waardoor de levensduur van een actief DAS mogelijk wel wat korter is dan een passief DAS. De keuze is dus echt situatie afhankelijk.
Neutral Host
De laatste jaren wordt er ook veel nagedacht over Neutral Host oplossingen, waarbij een neutrale partij alle radiosignalen via een actief systeem in een pand uitzend. Mobiele operators hoeven dan geen zendapparatuur in elk gebouw te plaatsen, maar doen dat in een datacenter. Vanaf het datacenter wordt een glasvezelverbinding naar een gebouw gerealiseerd, waarop de signalen van alle operators worden meegenomen. Dat maakt de uitrol veel eenvoudiger en het scheelt veel investeringen. In Nederland is dit (voor zover bekend) nog nergens toegepast. In Engeland is zomer 2021 een gezamenlijke specificatie voor een Neutral Host systeem gepubliceerd. De techniek hiervoor is nog volop in ontwikkeling, maar het belangrijkste is dat mobiele operators willen meewerken.
DAS as a Service
Door de komst van 5G, nieuwe frequenties en hogere snelheden, wordt verwacht dat actieve DAS systemen belangrijker worden. Voor het goed ontwerpen en bouwen van DAS systemen is vakkennis vereist. In Nederland zijn diverse partijen in staat om een gedegen en betrouwbaar DAS te bouwen, waar operators zonder problemen op in kunnen koppelen. Moderne systemen kunnen ook 5G signalen doorgeven. Er zijn diverse partijen die nu `DAS as a Service’ aanbieden, waarbij de klant volledig wordt ontzorgd. Tegen een vast
bedrag per jaar wordt het DAS ontworpen en gebouwd, wordt de operator inkoppeling geregeld en het systeem bewaakt. Daarnaast zijn zij contactpersoon voor alle vragen, zowel vanuit de operator, gebouweigenaar als de gebruikers van het DAS. Steeds meer gebouweigenaren kiezen voor het gemak van deze oplossing en de voorspelbaarheid van de kosten. Daarnaast hoeven zij geen kennis op dit werkveld te onderhouden. Omdat het DAS een technisch complex systeem is, scheelt dat met name veel zorgen.
Conclusie
Door de komst van nieuwe duurzaamheidseisen wordt de ontvangst van mobiele netwerken in gebouwen steeds slechter. En dat terwijl het belang van multi-operator oplossingen voor medewerkers steeds groter wordt. Actieve DAS systemen worden steeds belangrijker. Deze systemen kunnen ook volledig op afstand gemonitord worden. Er zijn verschillende partijen opgestaan (zoals SPIE, BinnenBereik en Cellnex) die volledig kunnen ontzorgen en contracten voor 10 jaar of langer willen afsluiten. Met name voor nieuwbouw of renovatie kan dit een prima oplossing zijn voor gebouwbeheerders, gebruikers en operators!
