Het verhaal achter…is een serie achtergrondverhalen over de klassiekers uit de kantoorbranche. Producten die we dagelijks gebruiken maar waarvan we het verhaal niet kennen, soms deels of zijn vergeten. Onze columnist en BOP Awards jurylid Jos van Dalfsen gaat op zoek naar het verhaal achter een bijzonder product uit onze branche, maar probeert ook verrassende zaken boven water te krijgen waarvan je denkt ‘hoe zo?’, of ‘nooit geweten’. De eerste aflevering is gewijd aan de paperclip.
Eerst een stukje geschiedenis. Een paperclip is een meervoudig gebogen metalen draadje waarmee enkele velletjes papier, vaak tijdelijk, bijeen gehouden kunnen worden zonder het papier te beschadigen. In 1867 werd de eerste uitvoering van een paperclip gepatenteerd, ook wel de Fay paperclip. Daarna zijn er nog enkele varianten ontwikkeld zoals door de Noor Johan Vaaler (1899). In 1927 is de ‘Gem’ paperclip zoals wij die nu kennen in de VS gepatenteerd door George F Griffiths. De Gem is vervolgens door Cushman & Denison op de markt gebracht. Het meest gebruikte formaat paperclip heeft uitgevouwen een lengte van 10 cm, en de metalen kleur is verreweg de populairste, naast de in kleur gecoate uitvoeringen. Een vlinderclip is een variatie op de standaard paperclip.
Nederland
In 1953 zijn de gebroeders Rozegarde (De Papierklem, opgericht in 1923) gestart met een fabriek in Maartensdijk om in eigen beheer paperclips te gaan produceren. Op het hoogtepunt van de productie werden 1,25 miljoen paperclips per dag gemaakt. Hiervoor was circa 3 ton vettig ijzerdraad nodig. Sinds de jaren negentig was er steeds meer concurrentie uit China. De gebroeders Rozegarde stopten in 2000 met de productie. De productiemachines werden doorverkocht aan Pinclip in Emmen, maar ook die stopten in 2015 de productie. Het bedrijf De Papierklem bestaat nog steeds als groothandel, inmiddels vanuit Meppel.
Actiemiddel
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Vaaler paperclip in Noorwegen symbool van verzet toen afbeeldingen van koning Haakon VII door de bezetters werden verboden. Om Vaaler te eren staat in Oslo een paperclipstandbeeld van meer dan 6 meter hoog en een gewicht van ruim 600 kilo. Nog een wetenswaardigheid waarbij de paperclip als symbool werd gebruikt; Als onderdeel van een onderwijsproject over de massamoord op de Joden in de Tweede Wereldoorlog probeerden leerlingen van de Whitwell Highschool in Tennessee in de Verenigde Staten zes miljoen paperclips te verzamelen als symbool voor de zes miljoen vermoorde Joden. Over de hele wereld kwamen spontane reacties met als gevolg dat een oorspronkelijke wagon, waarmee opgepakte personen naar concentratiekampen werden vervoerd, verscheept werd naar Whitwell en werd gevuld met elf miljoen paperclips ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van het nationaalsocialisme. Een weergave van deze actie is te zien in de film “Paper Clips”.
Kunstwerk
Voor het kantoorpand van inkooporganisatie Quantore langs de A73 staat sinds een aantal jaren een gekleurd kunstwerk van drie reuze paperclips naast elkaar. Het kunstwerk is gemaakt door beeldhouwer Hans Reijnders uit Venlo. Hoe doeltreffend kun je aangeven dat Quantore staat voor kantoorartikelen. “De paperclip staat voor ons voor: verbindend, slim en efficiënt”, aldus Arnold Theuws, CEO Quantore. In het logo van de inkooporganisatie is overigens de papierklem verwerkt. De rode paperclip is trouwens de exacte kleur rood uit het logo. In mijn kantoor hangt een zeefdruk met blauwe en rode paperclips op een zwarte ondergrond, ik kwam deze tegen bij Stichting Onterfd Goed in hun loods op Sectie-C in Eindhoven. Er is daar een grote voorraad van verweesde kunst en objecten, vaak komen deze bij musea en overheidsinstanties vandaan of van kunstenaars, erfgenamen en verzamelaars. Onlangs zag ik ook een wandobject Paperclip van Geeske van de Molengraf bij Sille Gallery in het pittoreske Oudewater. De basis van het wandobject Paperclip is van hout met daarin een paperclip gefreesd. De paperclip die 20 mm verzonken ligt, wordt omsloten door ledverlichting, waardoor hij fel oplicht. De ledverlichting is op kleur en intensiteit instelbaar door middel van een afstandsbediening. De randen van de verzonken paperclip en het houten canvas zijn afgewerkt met essenfineer. En zoek op Pinterest maar eens op ‘paperclip’ en dan zie je talloze leuke creatieve uitingen.
Van paperclip tot landhuis
Tijdens wat onderzoek over de paperclip stuitte ik op het boek One Red paperclip. Ik werd getriggerd en ben gaan lezen. One Red Paperclip is het verbazingwekkende verhaal van een jonge man die zijn droom niet opgaf en geloofde in het ruilprincipe. Op 12 juli 2005 biedt de Canadees Kyle MacDonald een rode paperclip op internet te ruil aan. Exact één jaar en veertien ‘deals’ later is hij in het bezit van een prachtig vrijstaand huis mét tuin. MacDonalds ruiltocht bracht hem in contact met de meest uiteenlopende figuren: ninja’s, geiten en zelfs Alice Cooper. Hij reisde door heel Noord-Amerika en ruilde zijn paperclip om voor de meest bizarre spullen: een balpen in de vorm van een vis, een deurknop met het gezicht van E.T., een vat bier plus uithangbord om een feestje te bouwen, een tien jaar oud vrachtwagentje en uiteindelijk zijn eigen huis. Kortom; er is altijd ruimte voor maffe dromers. Schrijfster Linda Meijer heeft in 2007 een thriller geschreven met de titel De Paperclip. “Het verhaal is zo levendig geschreven dat het soms lijkt alsof het echt gebeurd is. En met alle corrupte personen erin zou je bijna paranoïde worden. Het strakke plot, waarmee Meijer de lezer voortdurend in spanning weet te houden, zit knap in elkaar”, aldus een enthousiaste lezer/recensent. Inmiddels heeft het boek een vervolg; De Paperclip 2.
De paperclip test
Wist je dat er zelfs een Paperclip Test bestaat? Een vermakelijke en verhelderende persoonlijkheidstest, waarbij je het meest bescheiden voorwerp – een verbogen paperclip – gebruikt om het slot van je psyche open te breken. Wat zegt jouw werkplek over jou? De beste aanwijzingen bevinden zich niet op je bureau of op je computer. Het zijn eerder die paperclips in je prullenbak, waar je mee hebt gerommeld, waarschijnlijk zonder dat je het door hebt. Toen psychiater Mario Gmür paperclips begon te onderzoeken die door zijn patiënten waren gebogen, ontdekte hij dat ze feitelijk veel onthullen over het karakter, de eigenaardigheden en verborgen verlangens van de maker. Bent u een optimist? Een push-over? Een baby? Een pestkop? Na het bestuderen van de verbanden tussen paperclipvormen en verschillende karaktertypes, heeft Gmür een prachtige verzameling quizzen en psychologische profielen gecreëerd. De Paperclip-test is deels Rorschach-test en deels humoristische horoscoop en biedt een grappige maar inzichtelijke persoonlijkheidsmeter voor iedereen die ooit een paperclip heeft gebogen zonder na te denken over welke geheimen dat kleine vormpje zou kunnen bevatten.
Tenslotte. Als je in het handelsregister van de Kamer van Koophandel zoekt op ‘paperclip’, dan krijg je 55 zoekresultaten waaronder de Vergulde Paperclip. Wenskaartleverancier Paperclip is een bekende in de branche, de overige inschrijvingen vallen niet in de kantoorbranche. Dus de volgende keer dat je een paperclip pakt, denk dan eens aan het bovenstaande verhaal. Het is meer dan een alleen hulpmiddel om papieren bij elkaar te houden of in noodgevallen om een rits te repareren. Het is een symbool van efficiëntie, organisatie, verzet en creativiteit.
