Het verhaal achter….is een serie achtergrondverhalen over de klassiekers uit de kantoorbranche. Producten die we dagelijks gebruiken maar waarvan we het verhaal niet kennen, soms deels of zijn vergeten. Onze columnist en BOP jurylid Jos van Dalfsen gaat op zoek naar het verhaal, maar probeert ook verrassende zaken boven water te krijgen waarvan je denkt ‘hoe zo?’ of ‘nooit geweten’. Over de liaspen heeft hij al eens een column geschreven naar aanleiding van een kunstwerk in Amsterdam. In de vorige KBM werd het verhaal achter de Paperclip beschreven, waarop leuke reacties kwamen. Dit keer staat de Post-it centraal.
In ons dagelijks leven worden we omringd door kleine, kleurrijke papiertjes die ons helpen georganiseerd te blijven en onze gedachten te ordenen. Deze kleine papiertjes, beter bekend als Post-its, hebben een fascinerende geschiedenis en hebben zich ontwikkeld tot een onmisbaar hulpmiddel voor creatieve uitingen.
Per toeval
De geschiedenis van de Post-it begint in de jaren 70 bij een bedrijf genaamd 3M (Minnesota Mining and Manufacturing Company). Dr. Spencer Silver, een scheikundige bij 3M, ontwikkelde een kleverige substantie die niet sterk genoeg was om materialen permanent aan elkaar te hechten, maar wel voldoende om ze tijdelijk bij elkaar te houden. Zo ontdekte hij de lijm per toeval tijdens onderzoek naar heel sterke lijmen. Maar zijn uitvinding werd niet meteen gewaardeerd en het duurde enige tijd voordat het potentieel ervan werd erkend.
Het was een collega die hem enkele jaren later verder hielp. Net als elke zondag was Art Fry, een collega van Dr. Silver bij 3M, aan het zingen in het koor van de St-Pauluskerk in Minnesota. In zijn gezangenboek gebruikte hij kleine stukjes papier om de gezangen van de dag aan te duiden. Toen hij het beu was dat zijn papiertjes er voortdurend uitvielen, dacht hij opeens aan een stof die één van zijn collega’s uitgevonden had, Spencer Silver, een lijm met lage kleefkracht. Toen vatte hij het idee op om een beetje van die lijm op een stukje papier aan te brengen. En het werkte! Nu kon hij zijn bladwijzers van de ene pagina naar de andere overzetten zonder dat ze eraf vielen. De “Post-it” was uitgevonden! Fry zag de potentie van de kleverige substantie als een handig hulpmiddel voor notities en organisatie. Samen met Dr. Silver perfectioneerde hij het concept en in 1980 werd de eerste Post-it geïntroduceerd op de markt. De inmiddels iconische kleur Canary Yellow werd bij toeval gekozen: een naastgelegen laboratorium had alleen wat geel papier in voorraad.
Fry besloot om het hoofdkantoor van 3M als proefterrein te gebruiken. Hij voorzag het hele bedrijf van de nieuwe plakbriefjes en de medewerkers waren er dol op. 3M lanceerde het product aanvankelijk in vier steden onder de naam Press ’n Peel, met wisselend succes.
Sindsdien heeft de Post-it zich ontwikkeld tot een onmisbaar hulpmiddel voor thuis of op kantoor. Post-it® Notes zijn nu verkrijgbaar in vele standaardformaten, vormen en kleuren in meer dan 150 landen. Momenteel zijn er meer dan 1.000 Post-it®-producten.
Creativiteit
Het is ook een veelzijdig instrument voor creatieve uitingen. Van kleine schetsen tot gedetailleerde tekeningen, de beperkte ruimte van een Post-it heeft kunstenaars uitgedaagd om hun creativiteit te uiten op een unieke en beperkte manier. Het is verbazingwekkend om te zien hoe iets dat oorspronkelijk bedoeld was als een praktisch hulpmiddel, nu een medium is geworden voor artistieke expressie.
Naast kunstenaars hebben ook schrijvers en dichters de Post-it omarmd als een bron van inspiratie. Het kleine formaat dwingt hen om hun gedachten en ideeën beknopt en krachtig te formuleren. Het is een uitdaging om een verhaal of gedicht te creëren dat past binnen de beperkte ruimte van een Post-it, maar het resultaat kan verrassend en impactvol zijn. Ook voor de kunst is het gekleurde memoblaadje een bron van inspiratie. Even zoeken op Post-it op Pinterest en in no time zie je van alles voorbij komen. Het kunstwerk Post-IT , hoofd van porselein op stenen voet van Mo Cornelisse, heb ik onlangs gezien bij kunstgalerie Sille in het historische stadje Oudewater.
Als kantoorvakman neem je van een beurs weleens een tasje met samples mee naar huis. Zo had ik ook een keer een paar pakjes memoblaadjes. Dat was voor mijn creatieve dochter, ze was denk ik een jaar of 7, het moment om mijn de rood-blauwe Rietveld stoel in de woonkamer helemaal vol te plakken met Post-it blaadjes in diverse kleuren. Er was geen hout meer te zien. Een grappig gezicht en het heeft zeker een aantal weken zo gestaan.
Het duurste Post-it velletje ooit
Een kunstenaarskrabbel op een Post-It-memo werd in 2000 voor 640 pond verkocht. De iele lijntjes in pastel en houtskool van de Britse kunstenaar R.B. Kitaj transformeerden het gele briefje tot een kunstwerk van miniformaat. ‘Vrij naar Rembrandt’ heet het kattenbelletje. De verkoop maakte deel uit van een benefietveiling van Post-It-memo’s, georganiseerd door de fabrikant. 3M vierde de twintigste verjaardag van de populaire blocnote. De schets van Kitaj heeft prompt het Guinness Book of Records gehaald als ‘duurste Post-It-memo ooit’. R.B. Kitaj stelt zowat overal ter wereld tentoon, inclusief de Londense Tate. Verschillende andere beroemdheden lieten hun papieren kunstwerkjes ter veiling aanbieden. In totaal werd 5.000 pond ingezameld voor scholen en projecten.
De Post-it moorden
Voor schrijver Johan D’Haveloose was het gele memoblaadje de inspiratie voor zijn boek met de titel: De Post-It moorden. Het rechercheteam van Bonnard en Brunello wordt geconfronteerd met een reeks moorden, waarbij de dader Post-its achterlaat. Op de gele memo’s staan steeds twee letters en een cijfer. Het brengt de brigade in de wereld van voetbalfans, mode, antiek, beddenverkoop, horeca en onroerend goed. De zoektocht gaat niet van een leien dakje en binnen het team zijn er duidelijk ook spanningen die een snelle oplossing hypothekeren. De auteur neemt je mee in de psychologische roerselen van een aantal hoofdpersonen en beschrijft die heel nauwkeurig, iets waar hij ondertussen een patent op heeft.
Of denk aan het populaire Nederlands satirisch actualiteitenprogramma ‘Even Tot Hier’, dat altijd eindigt met het onderdeel, de laatste post-it, waarmee een wens van een gast in vervulling wordt gebracht.
Scrum
De Post-it heeft ook zijn weg gevonden naar de wereld van het onderwijs en bedrijfsleven. Handig als een interactief hulpmiddel om studenten of collega’s te betrekken bij het leerproces. Ze kunnen worden gebruikt voor brainstormsessies, zoals Scrum en Agile voor het organiseren van gedachten en het markeren van belangrijke informatie. Met de scrummethode, die mogelijk wordt gemaakt door Post-it producten, wordt een project opgedeeld in hapklare brokken. Daardoor kun je elke taak volgen door de verschillende stadia naar voltooiing, en zijn alle teamleden op de hoogte van de voortgang en eventuele veranderingen. Dit kan helpen om ideetjes om te zetten in actiepunten en actiepunten in resultaten.
De Post-it heeft een lange weg afgelegd sinds zijn bescheiden begin. Wat begon als een kleverige substantie heeft zich ontwikkeld tot een wereldwijd fenomeen dat ons helpt georganiseerd te blijven en onze creativiteit te uiten. Dus de volgende keer dat je een Post-it ziet, denk dan eens aan de geschiedenis en de vele mogelijkheden die dit kleine papiertje biedt.
Jos van Dalfsen is werkzaam bij VWC Kantoor & Project en Lid van de Leden Advies Raad bij Quantore.
