Het leven wordt steeds duurder. De kosten van levensonderhoud, energie en diensten gaan met sprongen omhoog. Als er een algemene stijging is van de prijzen van goederen en diensten, wordt er keurig gesproken over inflatie. Een mooie term maar simpelweg komt het er helaas dan op neer dat je vandaag minder kunt kopen voor je euro’s dan gisteren.
Je geld wordt dus minder waard. Bij een afnemende inflatie zou je dus weer meer kunnen kopen. Maar dat klopt niet helemaal. Inflatie wordt gemeten als prijsindex ten opzichte van het vorige jaar in dezelfde periode. Zelfs als de prijsstijgingen afnemen, blijf je nog zitten met de prijsverhogingen van de afgelopen periode.
Als oorzaak van de huidige inflatie wordt bijvoorbeeld verwezen naar de verhoogde kosten voor producenten. Grondstoffen, arbeidskosten en belastingen zijn kosten die worden doorberekend in de prijs van een product. En dat is natuurlijk juist.
Maar er is meer aan de hand. Ondanks de prijsstijgingen blijft de vraag naar producten en diensten onverminderd hoog. Sterker nog, in veel gevallen is de vraag zo groot, dat de prijs vanzelf omhoog gaat. Kijk eens hoe snel festivals en concerten zijn uitverkocht of hoe de horeca met moeite de drukte aankan. En vakanties? Vele populaire zonnige bestemmingen zijn al een jaar van te voren volgeboekt. Veel producten en diensten zijn schaars geworden, wat een opwaartse druk op de prijs geeft. Dat komt er dus ook nog bij.
Een oude economische wet zegt dat als de prijs stijgt de vraag zal afnemen. Maar deze logische prijselasticiteit is momenteel ver te zoeken. Maar hoe valt dit alles te verklaren?
Een klassieke verklaring is de zogenaamde loon-prijs spiraal. Ales wordt duurder, de lonen gaan omhoog, en deze worden weer doorberekend in de producten. En de loonstijgingen vlakken het effect van de inflatie dan weer af. Daarnaast word vaak verwezen naar de Europese Centrale Bank die de geldpers vol had aangezet, met daarbij in de afgelopen periode ook nog een negatieve rente. Gratis geld dus! De historisch lage rente maakte het een stuk eenvoudiger een mooi huis te kopen met daarbij het ongewenste effect van ongekende prijsstijgingen.
De rente is nu weliswaar weer flink hoger, maar we bevinden ons momenteel nog wel in een economie waar nog veel vraag is maar er een hapering is aan de aanbodzijde. Bij gebrek aan vakmensen bijvoorbeeld is er een wachttijd om je auto te laten repareren en een loodgieter rekent ook een fors bedrag voor zijn diensten. En terecht! Er is schaarste. En de markt heeft altijd gelijk tenslotte.
En als we over schaarste praten is het verhaal van de Trabant wel heel treffend. Toen midden jaren vijftig het voormalig Oost Duitsland besloot om zelf auto’s te gaan produceren was daar direct vraag naar. Maar aangezien staatsgeleide ondernemingen niet efficiënt produceren liep de wachttijd op tot gemiddeld 15 jaar! Voldoende vraag dus maar geen aanbod…
Centrale banken gaan ervan uit dat renteverhogingen als gevolg hebben dat er minder besteed zal worden, en daarmee de vraag zal gaan dalen en vervolgens ook de prijzen. De huidige economie geeft aan dat dit maar gedeeltelijk werkt. Huizen worden nog steeds goed verkocht ondanks de hogere hypotheekrentes.
Consumptieve kredieten zijn een stuk duurder geworden, maar de vraag blijft op peil. Het idee dat centrale bankiers de inflatie snel kunnen terugdringen blijkt dus maar ten dele waar. Vaak wordt dan gesproken dat renteverhogingen enige tijd nodig hebben om effect te hebben.
Een bedrag van 10 euro uit 2010 is nu 13,43 euro op het prijskaartje! In 2010 was de prijs voor een biertje in de kroeg ongeveer 2 euro. Nu betaal je gemiddeld 3,50 euro. Maar de terrassen zitten nog steeds vol. En kunt u een aantal consumptiegoederen noemen die significant in prijs zijn gedaald de afgelopen 10 jaar?
Inflatie is van alle tijden en valt bij een hoog consumentenvertrouwen en schaarste moeilijk te sturen. Maar als je continentaal Europa vergelijkt met sommige Zuid-Amerikaanse landen, dan valt het hier relatief nog wel mee. Als we hier de Argentijnse inflatie hadden gehad zou een biertje onbetaalbaar zijn geworden, en kon de horeca haar deuren sluiten. En dan werd het een stuk minder gezellig toch?
– Mr. drs. Peter Damman is voorzitter Officers World en entrepreneur.
“Een oude economische wet zegt dat als de prijs stijgt de vraag zal afnemen. Maar deze logische prijselasticiteit is momenteel ver te zoeken.”
