“Waar staan bij u de boeken over zweefvliegtuigen?” Een man kijkt mij aan alsof hij verwacht dat er in mijn winkel minimaal twee kasten te vinden zijn met de mooiste boeken over zijn favoriete onderwerp. Ik moet hem teleurstellen. Sterker nog, er gaan soms dagen voorbij dat ik geen seconde denk aan boeken over zweefvliegtuigen. Dat laatste durf ik hem niet te vertellen. Ik zeg dat ik vast wel iets kan bestellen. Hij kijkt mij teleurgesteld aan en loopt meteen richting de uitgang. Bij de deur roept hij nog even dat ‘hij wel online kijkt en het daar besteld’.
Dat horen wij vaker. Mensen die uit teleurstelling zeggen dat ze het via internet bestellen. Het gaat dan nooit om actuele titels maar altijd om boeken die langere tijd geleden verschenen zijn. Of over zweefvliegtuigen. Veel mensen begrijpen niet dat het onmogelijk is om alles op voorraad te hebben. Als ik alle boeken van 2022 zou inkopen, dan heb ik niet genoeg aan de meters van mijn huidige winkel. Dan heb ik alle winkels in mijn straat nodig. Wil ik ieder boek op voorraad hebben dat nog leverbaar is, dan zal ik het hele winkelcentrum van Almere-Haven moeten overnemen. Er bestaat geen boekwinkel die ieder boek op voorraad heeft.
Waarom heeft Bol het dan wel? Heel simpel: die heeft het ook niet
Bol plaatst de bestelling door naar het Centraal Boekhuis in Culemborg, waar heel veel (maar niet alle) boeken op voorraad liggen. Net als Bol kan ik het doorgaans de volgende dag al in huis hebben. Het verschil tussen Bol en mijn winkel is alleen dat zonder mij – en al die andere stenen boekwinkels – er vrijwel geen Nederlandstalige boeken meer verschijnen. Bedrijven als Bol en Amazon zijn feitelijk aasgieren die de lekkere hapjes wegpikken en weer wegzweven als alles op is. Boeken worden gedrukt en uitgegeven omdat de stenen boekwinkels ervoor zorgen dat ze betaald worden. Wij garanderen een uitgever dat hij een paar duizend exemplaren kan uitgeven omdat wij die aantallen bij hem inkopen. Zonder risico kan hij dan de eerste oplage laten drukken. De uitgevers gaan pas de mist in als na een jaar blijkt dat er nauwelijks iets van is verkocht
Bol en Amazon doen niet of slechts mondjesmaat mee in dit systeem. Als morgen alle stenen boekwinkels besluiten te stoppen en hun deuren sluiten, dan is het ook voor hun uit met de pret. Een jaar of twee geleden sprak ik toevallig Raymond Van de Klundert, beter bekend als Kluun. Zijn dochter had een boek nodig voor school en ik zorgde dat zij die kreeg. Het bleek dat hij geen idee had hoe de wisselwerking tussen boeken, boekhandels en uitgeverijen in elkaar stak. Ik kwam er al snel achter dat dit voor meer schrijvers gold. Ik kan het ze op zich niet kwalijk nemen, maar het is natuurlijk wel essentieel voor iedere auteur die gaat beginnen of (nog) niet kan leven van zijn eigen woorden. Bij het grote publiek is dit sowieso niet bekend en dus lopen veel mensen boekwinkels uit met de opmerking dat ze het wel online bestellen. Omdat ze denken dat Bol en Amazon alles hebben en een stenen boekwinkel niet. Een website met bijna alle boeken die leverbaar zijn is echter heel wat anders dan een winkel of magazijn vol met handel. Het zijn slechts plaatjes en praatjes. Zonder boekwinkels waren de Zeven Zussen nooit verschenen, had niemand van Harry Potter of Game of Thrones gehoord. Hadden John Grisham, David Baldacci, Dan Brown, Pieter Waterdrinker en Esther Verhoef misschien wel gewoon bij de slager op de hoek gewerkt.
Mogelijk een schone taak voor zowel KBb als CPNB om het in 2023 eens haarfijn uit te leggen aan het grote publiek. Propaganda voor het Nederlandse boek. Vertel het belang van de boekwinkel, waarom wij essentieel zijn. Moeten zijn. Kweek begrip en maak duidelijk hoe het werkt. Als iedereen zijn of haar boeken online koopt, dan heb je daar uiteindelijk vooral jezelf mee. Langzaam maar zeker trek je de stekker uit het boekenvak en zijn romans, thrillers, jeugdboeken en welk genre dan ook alleen nog maar een herinnering uit het verleden. Een wereld waarin ik persoonlijk niet meer zou willen leven.
Als morgen alle stenen boekwinkels besluiten te stoppen en hun deuren sluiten, dan is het ook voor hun uit met de pret
